تاریخ سند: 17 مهر 1345
درباره: حزب ایران نوین
متن سند:
شماره: 15456 /20ﻫ 4 تاریخ:17 /7 /1345
[از:] ساواک تهران
[به:] تیمسار ریاست ساواک- مدیریت کل اداره سوم
درباره: حزب ایران نوین
عطف به: 26478 /321- 16 /5 /45
1- مفاد نامه مزبور متکی به تحقیقاتی است که به نحو غیرمحسوس به عمل آمده است.
2- طبق اطلاع برادر آقای خسروانی که سفیر ایران در آمریکا میباشد بیش از سایر سفرای کشورهای خاورمیانه و آسیا با سفیر آمریکا نزدیک است. برادر خسروانی وسیله سفیر آمریکا در تهران که اقدامات خود را وسیله رئیس کمیته و امور سیاسی وزارتخانه آمریکا به مرحله فعل رسانده بود از مهندس ریاضی دعوت به عمل آورده که به آمریکا برود و در مراسم به آب انداختن کشتی به نام ریاضی که در نیویورک انجام شده شرکت نماید. چون چند نفر از برادران مهندس ریاضی به نیروی دریایی آمریکا خدمتی نمودهاند لذا نیروی دریایی آمریکا نیز یک ناوچه به نام ریاضی به آب انداخته و به همین جهت از مهندس ریاضی دعوت شده است در این سفر منظور اصلی این بوده است که آقای مهندس ریاضی در تقویت اکثریت نمایندگان حزب بخصوص در اجرای منظور دبیرکل حزب غفلت نکند و پس از مراجعت وی از آمریکا شایعه نخستوزیر شدن خسروانی شدت یافته تا جایی که سپهبد شکیبی معاون وزارت جنگ از اکباتانی سوال مینماید موضوع آقای خسروانی تمام شده. آقای هویدا به لندن میرود یا آمریکا؟ سپس فعالیتهای پشت پرده خسروانی سفیر ایران در آمریکا و خود خسروانی در ایران به استحضار اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر رسیده معظمله از چنین اقدامات ابلهانهای که بعضی از آقایان انجام میدهند متاثر شدهاند به هر حال اقدامات و فعالیتهای سفیر ایران در آمریکا برای احراز پست نخستوزیری برادرش عطاءاله خسروانی بوده که با استفاده از دوستی چند نفر سناتورهای متنفذ و رئیس امور سیاسی و اطلاعاتی ایران در وزارتخانه آمریکا بوده در ایران نیز خسروانی در تماس با مقامات آمریکایی کوتاهی نداشته و چنین وانمود میکرد که پس از مرحوم منصور آقای هویدا قابلیت اداره امور مملکت و حزب را ندارد شایع است نتیجه اقدامات سفیر ایران در آمریکا و خسروانی دبیرکل حزب این شده که وسیله آقای سفیر ایران در آمریکا به خسروانی اطمینان داده شده است که قبل از پایان سال 1345 که آقای هویدا به عنوان سفیر به لندن یا فرانسه میرود آقای خسروانی مامور تشکیل کابینه جدید خواهد شد لکن تا این تاریخ صحت و سقم موضوع روشن نشده است از طرفی گفته شده است بعضی از محافل وابسته به طرفداری از بهائیها در ایران و خارج نیز از روی کار آمدن خسروانی پشتیبانی مینمایند در صورتیکه آقای عطاءاله خسروانی دبیرکل حزب را کسی بهایی نمیداند.
3- آقای مهندس جفرودی اصولاً آدم مرموز و بازیگری است این شخص در سال 1317 از فرانسه به ایران آمد به علت داشتن همکاری با یک روزنامهنویس کمونیست فرانسوی و نشر بعضی مطالب ضدایرانی بخصوص اینکه از راه روسیه و با کوشش وارد بندر پهلوی شده همان لحظه اول از طرف شهربانی وقت دستگیر و مدت یک سال و نیم زندانی گردید. لکن سپس سیاست انگلیسی را پیشه خود کرد و با قوامالسلطنه1 و رشیدیانها وارد همکاری شده و مانند برادر با مرحوم منصور بوده و سابقاً شبهای جمعه در منزل جفرودی واقع در خیابان پهلوی جنب کلانتری یک آقایان منصور، هویدا، مهندس جفرودی، مهندس شریف امامی، مهندس ریاضی، مهندس سعد خسرو هدایت دوره داشتهاند و چون مشارالیه دارای شغل اداری نمیباشد او را مقاطعهکار و استاد میشناسند آقای جفرودی به علت همکاری با آمریکاییهای مقیم تهران و آمریکا و راهنماییهای منصور و انجام رل واسطه کمک شایانی به منصور کرده و شاید حق پست نخستوزیری به گردنش دارد و هم اکنون نیز با آقای هویدا ارتباط دارد.
4- آقای خسروانی چون از اقدامات خود و برادرش و فعالیتهای آمریکاییهای مسئول ایرانی در وزارت خارجه آمریکا مطمئن است لذا هیچگونه عکسالعملی برای سرکوبی مخالفین نشان نمیدهد و چنان عمل نمیکند که اقدامات وی ظاهر و موجبات شکست فراهم گردد.
5- آقای خسروانی دبیرکل حزب تمام اقدامات خود را در خنثی نمودن فعالیتهای اقتصادی و سیاسی و اجتماعی کشورهای اروپا بخصوص کشورهای شرقی موکول به احراز پست نخستوزیری کرده است.
6- همکاری خسروانی و برادرش و سایر ایادی آنها با آمریکاییها و طرفداران سیاست آمریکا منحصراً به وعده جلب رضایت آنان و جلوگیری از توسعه نفوذ مخالفین آمریکا در ایران و گسترش بیشتری در توسعه امور اقتصادی و سیاسی بین دو کشور است که تمام این موضوعها موکول به تصاحب صندلی صدارت از طرف خسروانی میباشد. ش
رئیس ساواک تهران- نواب
رونوشت برابر اصل است.
اصل در 4514 بایگانی است.
توضیحات سند:
1. احمد قوام السلطنه، فرزند میرزا ابراهیم خان معتمدالسلطنه ملقب به دبیر حضور، وزیر حضور، و قوام السلطنه در سال 1252 ﻫ ش متولد شد. فرمان مشروطیت به خط او نوشته شد، در زمان مظفرالدین شاه دبیر مخصوص و رییس دفتر شاه، و در زمان احمدشاه والی خراسان و سپس نخستوزیر وی گردید، و با روی کار آمدن سردار سپه از کار برکنار و مجبور به ترک ایران شد. پس از شهریور 1320، قوام مجدداً فعالیتهای سیاسی را آغاز کرد و چهار بار نخستوزیر شد، لکن به دلیل حوادث 30 تیر 1331، مجدداً عزل گردید. قوام در تاریخ ایران به عنوان یکی از وابستگان معروف سیاست استعماری انگلیس و آمریکا و عضو تشکیلات فراماسونری معرفی شده است. پیمان محرمانه قوام با دولت آمریکا در مهر ماه 1326، مبنی بر اینکه «دولت ایران جز با اجازه آمریکا حق استخدام مستشار نظامی از سایر دول را ندارد.» ارتش ایران را به صورت جزیی از وزارت جنگ آمریکا درآورد. علاوه بر این، اعطای امتیازات ویژه در خصوص نفت به آمریکا در دولت وی، عامل مهم بسط و توسعه سیاستهای ایالات متحده در ایران بود. قوام در سال 1334 درگذشت.
منبع:
کتاب
عطاءالله خسروانی به روایت اسناد ساواک صفحه 174


